Een tekort op je pensioen is natuurlijk relatief: de een neemt eerder genoegen met minder dan de ander. Eigenlijk moet je je daarom de vraag stellen of je met je pensioen kunt doen wat je graag wil doen als je bent gestopt met werken.

Je gaat na je pensioen minder belasting betalen, want je hoeft geen sociale premies meer af te dragen. Ook lossen de meeste Nederlanders rond hun pensioenleeftijd (een stuk van) hun hypotheek af, hierdoor worden de woonlasten aanzienlijk lager. Verder zou je gedeeltelijk van het opgebouwde vermogen kunnen leven.

Toch zijn er omstandigheden waarin het vrijwel zeker is dat jouw pensioen in ieder geval objectief bekeken tekortschiet. Zo’n tekort ontstaat meestal als je niet ononderbroken AOW of pensioen hebt kunnen opbouwen. Dit zijn enkele situaties waarin dat kan gebeuren:

• Je bent van baan veranderd en daarmee ook van pensioenfonds
• Je hebt tussen je 15e en de wettelijke pensioenleeftijd in het buitenland gewoond
• Je hebt minder dan 40 jaar gewerkt of niet in alle 40 jaren pensioen opgebouwd
• Je hebt part-time gewerkt of een tijd niet gewerkt
• Je bent ondernemer of zzp’er
• Je wil eerder stoppen met werken
• Je bent gescheiden of er heeft een andere grote verandering in jouw leven plaatsgevonden.

Als je van pensioenfonds wisselt, kan pensioenbreuk – en daarmee een pensioentekort – het gevolg zijn. Gelukkig is pensioenoverdracht nu een stuk eenvoudiger. Ook als u een tijd in het buitenland hebt gewoond, loop je een pensioentekort op. Je bouwt namelijk alleen 2 procent per jaar AOW op als je in Nederland woont.

Wat kun je doen tegen een pensioentekort?
Zoals gezegd, een pensioentekort is relatief. Een technisch tekort kan voor jou overkomelijk zijn, terwijl een ander echt tekort komt. Dat hangt af van heel veel zaken, zoals het inkomen van je partner en het (gezamenlijke) vermogen.
Als je ontdekt dat je echt een tekort hebt, is het zaak dat je op tijd ingrijpt. Nu heb je nog de tijd om vermogen op te bouwen. Of om een lijfrenteverzekering af te sluiten.

Als DGA-er kun je niet deelnemen aan een pensioenregeling. Je moet zelf voor je pensioen zorgen

Opgebouwde rechten handhaven?
Heb je (voor 2017) al pensioen in eigen beheer opgebouwd? De keuze om de opgebouwde rechten te handhaven is meestal niet verstandig. Er is vaak een groot verschil tussen de fiscale waarde en de commerciële waarde. Daardoor kun je niet zomaar dividend aan jezelf uitkeren zonder dat de fiscus u daarvoor aanslaat.

Als je jouw pensioen eenmaal hebt omgezet in een oudedagsverplichting, mag je het potje daarna jaarlijks oprenten tegen de marktrente. Je hebt tot aan het bereiken van de wettelijke pensioenleeftijd de mogelijkheid om van het geld een lijfrenteverzekering te kopen. Doe je dat niet, dan betaal je het eindbedrag vanaf de pensioenleeftijd in 20 jaar aan jouwzelf uit, in gelijke termijnen.

Heb je een nieuwe baan? En heeft jouw werkgever ook een pensioenregeling? Dan kun je ervoor kiezen om uw pensioen over te dragen van de huidige pensioenuitvoerder naar de nieuwe pensioenuitvoerder. Tegenwoordig hoef je dat verzoek zelfs niet meer binnen zes maanden na het begin van uw nieuwe baan te doen. Maar is pensioenoverdracht altijd de beste oplossing?

Waarom zou u kiezen voor pensioenoverdracht?
Er zijn verschillende redenen om voor pensioenoverdracht te kiezen:

• Je wil jouw pensioenaanspraken in één oogopslag kunnen raadplegen
• De nieuwe pensioenregeling sluit beter op jouw wensen aan
• De nieuwe pensioenregeling kent gunstigere voorwaarden.

Als het gaat om overzicht, kun je tegenwoordig ook de website Mijn pensioenoverzicht raadplegen. Die bundelt jouw complete pensioenopbouw in één overzicht.
Het is ook mogelijk dat de regeling van de nieuwe pensioenuitvoerder beter bij je past. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je liever een pensioenvorm op basis van een uitkeringsovereenkomst hebt, terwijl de huidige regeling is gebaseerd op een premieovereenkomst.  Een uitkeringsovereenkomst wil zeggen dat je straks elke maand een bedrag krijgt op basis van het middelloon of eindloon. Als je een premieovereenkomst bent aangegaan, koop je uit de gestorte premies een uitkering.

Je pensioen klinkt ver weg, maar dit wil je weten:

Is er in de toekomst nog wel pensioen?

Het partnerpensioen is het deel van het pensioen waarvan jouw partner na jouw overlijden kan blijven genieten. In de meeste pensioenregelingen is een partnerpensioen opgenomen..

Welke vormen?
Het partnerpensioen kent dezelfde twee vormen als het reguliere pensioen. De eerste vorm is op basis van een uitkeringsovereenkomst, waarbij een maandelijks bedrag aan uw partner wordt uitgekeerd. De tweede variant is op basis van een uitkering uit een afgesloten overlijdensrisicoverzekering. De werkgever maakt doorgaans de keuze tussen de twee vormen.

Hoe hoog is het partnerpensioen?
De partnerpensioenuitkering is meestal 70% van uw eigen pensioen. Verander je van baan en krijg je te maken met een pensioenregeling op basis van een premieovereenkomst? Dan kan het zijn dat de premie voor het partnerpensioen hoger uitvalt. Dit komt omdat bij een premieovereenkomst het partnerpensioen meestal geregeld is via een overlijdensrisicoverzekering en aangezien je inmiddels wat ouder bent geworden zal deze premie hoger uitvallen.

Daarnaast komt jouw partner soms in aanmerking voor een uitkering uit de Algemene nabestaandenwet (Anw).

En mijn kinderen dan?
In veel pensioenregelingen is ook een wezenpensioen opgenomen. Dit pensioen wordt uitgekeerd totdat je kind 18 of 21 is. Als de kinderen gaan studeren, is soms uitbreiding tot 27 jaar mogelijk. Als je beiden komt te overlijden en de kinderen worden wees, dan wordt het bedrag meestal verdubbeld.

Niet alle zelfstandigen weten ‘t, maar sinds tijd kunnen ook zzp’ers deelnemen aan een collectieve pensioenregeling. Is dat iets voor jou of is een lijfrente of banksparen toch interessanter? En hoe zit het met de fiscale oudedagsreserve?

Wat is het collectieve zzp-pensioen?
Het collectieve zzp-pensioen is een initiatief van Stichting ZZP Nederland, FNV Zelfstandigen, PZO-ZZP en Zelfstandigen Bouw. Ze werken daarvoor samen met APG, de grootste pensioenuitvoerder van Nederland. De regeling is vrijwillig, dus je bepaalt zelf of je deelneemt. Ook het bedrag dat je inlegt, bepaal je zelf. De regeling staat open voor ondernemers met een eenmanszaak of ondernemers die samen met andere ondernemers in een vennootschap onder firma (VOF) zitten.

Toch zelf fiscaal voordelig sparen?
Als zelfstandige kun je ook zelf sparen voor je pensioen. Dat kan fiscaal voordelig door via de oudedagsreserve (OR) geld te reserveren voor later. Ooit mocht je maximaal 12% van de winst aftrekken voor deze oudedagsreserve, maar door het verhogen van de AOW-leeftijd gaat dit percentage sinds 2014 elk jaar een stapje omlaag. Als je daarnaast pensioenpremie hebt betaald, moet je die wel eerst van de winst aftrekken.

Wat je nu opzijzet in de oudedagsreserve, is belastingvrij. Maar je hoeft het bedrag niet daadwerkelijk aan een pensioen te besteden. Daar schuilt wel een risico in. Stel dat je alleen een reservering ‘op papier’ doet en je beëindigt de onderneming of je gaat met pensioen. Dan moet je van het gereserveerde bedrag een lijfrente kopen terwijl je het geld misschien al aan iets anders hebt besteed! De uitkering van de lijfrente wordt belast in box 1, want dat is het moment dat u de uitgestelde belasting daadwerkelijk moet betalen. Linksom of rechtsom, de fiscus klopt uiteindelijk aan.

Meer zekerheid via lijfrente?
Als je er zeker van wil zijn dat je na je pensioen over een oudedagsvoorziening beschikt, kun je ook geld opzijzetten via een lijfrente bij een bank of verzekeraar. De inleg kun je van de inkomstenaftrekken zolang je voldoende jaarruimte hebt. Let wel, pensioenpremies en reserveringen via de FOR moet je eerst van die jaarruimte aftrekken.

Als je een pensioentekort hebt, mag je een bepaald deel van het brutosalaris gebruiken om fiscaalvriendelijk bij te sparen voor je pensioen. Dat deel heet de jaarruimte. Je kunt het bedrag van deze jaarruimte benutten voor een lijfrente of banksparen. Daarbij maakt het niet uit of je deelneemt aan een pensioenregeling of niet.

Hoe de jaarruimte gebruiken?
Je mag de jaarruimte gebruiken tot acht jaar nadat hij is ontstaan. Alle jaarruimte die je niet meteen gebruikt, heet reserveringsruimte. Als je in voorgaande jaren weinig tot niets hebt ingelegd in een pensioenvoorziening, heb je vrijwel zeker veel reserveringsruimte. Je mag de jaarruimte plus reserveringsruimte in één keer inzetten of gespreid over enkele jaren – wat fiscaal het gunstigste is.